Қазақстан халқы Ассамблеясы–Қазақстан халқының бірлігі мен келісімін сақтауда ерекше орын алатын институттардың бірі. Бұл құрылым мемлекет пен қоғам арасындағы этносаралық қатынастарды үйлестіруге арналған бірегей қазақстандық модель ретінде халықаралық деңгейде танылған ұйым. Ассамблеяның қызметі тек ұлттық саясатты жүзеге асырумен шектелмей, елдің қоғамдық тұрақтылығы мен азаматтық келісімін нығайтуда маңызды рөл атқарады. Бүгін біз Ассамблеяның тарихы, әлемдегі осы тектес ұйымдар, олардың қоғамға ықпалы мен пайдасы туралы талдау жасап көрелік. Әлқисса өзіміздің Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылуы және тарихи негіздеріне тоқталық:
Қазақстан халқы Ассамблеясы-1995 жылы Қазақстан Республикасының Бірінші Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен құрылды. Бұл кезең тәуелсіздіктің алғашқы жылдарына сәйкес келіп, жас мемлекет үшін этностар арасындағы үйлесім мен тұрақтылықты сақтау аса өзекті міндеттердің бірі еді. Кеңестік жүйе күйрегеннен кейін көптеген елдерде ұлтаралық қақтығыстар орын алса, Қазақстанда мұндай шиеленістердің алдын алу үшін арнайы институционалдық негіз қажет болды. Сол қажеттіліктен Ассамблея дүниеге келді деген анықтама бар. Расында бұл ұйым сол кездегі қазақ жеріндегі әлеуметтік жағдайға оң әсер етер көмекші рөлін атқаруға сұранып-ақ тұрды.
2007 жылы Конституцияға енгізілген өзгерістер Ассамблеяның мәртебесін айтарлықтай күшейтті: оған Парламент Мәжілісіне тоғыз депутат сайлау құқығы берілді. Бұл Қазақстан халқы Ассамблеясының саяси жүйедегі салмағын арттырып, этностық топтардың мүддесін заң шығарушы органға тікелей жеткізуге мүмкіндік жасады. Ассамблеяның негізгі міндеттері мен қызметі қандай? Оның жұмысы бірнеше бағыт бойынша жүргізіледі: Этносаралық келісімді нығайту – Қазақстандағы 130-дан астам этнос өкілдерінің құқықтары мен мәдениеттерін қорғау. Мәдени әралуандықты сақтау – этномәдени бірлестіктерді қолдау, тілдерді дамыту, дәстүрді насихаттау. Қоғамдағы бірлік идеологиясын қалыптастыру – «бір халық – бір ел – бір тағдыр» қағидаты аясында азаматтық тұтастықты күшейту.Ғылыми-сараптамалық жұмыс – этносаралық қатынастарға талдау жасау, ұсыныстар әзірлеу. Халықаралық ынтымақтастық – бейбітшілік пен келісім саласындағы қазақстандық тәжірибені шетелге таныту.
Ассамблеяның өңірлік құрылымдары, Қоғамдық келісім үйлері, ғылыми-сараптамалық кеңестері қоғамдағы тұрақтылықты сақтауға бағытталған кешенді жұмысты қамтамасыз етеді. Қазір Түркістан қаласындағы Қоғамдық келісім үйінің өңірдегі өзге ұлыстардың қазақ ұлтымен ынтымақ-бірлікте болып, Қазақстан халқы ретінде оның гүлденуіне азаматтық үлес қосу, дау-дамайларды болдырмау қызметін өте жоғары деңгейде ұйымдастырып отырғанын айта кету керек.
Қазақстан халқы Ассамблеясына ұқсас әлемдегі өзге ұйымдар және олардың тарихи дамуы туралы бірер сөз
Біздегідей этностар арасындағы үйлесімді нығайту мақсатында құрылған ұйымдар әлемнің көптеген елдерінде бар. Мысалы: Үндістандағы Ұлттық интеграция кеңесі 1960 жылдары құрылған. Оның міндеті — діни және этникалық негіздегі қақтығыстарды болдырмау, ұлттық бірлікті қалыптастыру. Сингапурдың Этносаралық және дінаралық комитеттері қоғамдағы үш негізгі этнос арасындағы келісімді сақтау үшін жұмыс істейді. Олар әр аудан деңгейінде құрылып, тұрғындармен тікелей жұмыс істейді. Канададағы Мультикультурализм министрлігі этностардың құқықтарын қорғауға бағытталған саясат жүргізеді, ал жергілікті кеңестер көпмәдени қоғамның үйлесімді дамуын бақылап отырады. Бельгиядағы Еуропалық этникааралық қатынастар орталығы миграцияның артуына байланысты туындайтын түсініспеушіліктерді азайтуға бағытталған бағдарламалар әзірлейді.
Бұл ұйымдардың барлығына ортақ мақсат – әртүрлі мәдениеттердің бір кеңістікте бейбіт өмір сүруіне жағдай жасау, қоғамның бөлшектенуіне жол бермеу. Қазақстан халқы Ассамблеясы – осындай жаһандық институттардың арасында бірегейлігімен ерекшеленетін құрылым. Себебі ол тек кеңес беруші орган ғана емес, саяси шешімдерге тікелей ықпал ете алатын конституциялық мәртебесі бар институт.
Қазақстан халқы ассамблеясының қоғамдағы рөлі
Тұрақтылық факторы. Этносаралық қатынастар саласындағы кез келген мәселені диалог арқылы шешуге жағдай жасайды.Бірегейлік қалыптастырушы институт. «Қазақстандық бірегейлік» ұғымының қалыптасуына ықпал етеді. Мәдени көптүрлілікті қолдаушы орталық. Этномәдени бірлестіктерге қолдау көрсетіп, олардың мәдени шараларын үйлестіреді. Әлеуметтік саясатқа қатысушы. Ассамблея мүшелері әлеуметтік жобаларға атсалысып, қоғамдық бастамалардың қозғаушы күшіне айналады.
Тарқатылған ойға бір түйін
Қазақстан халқы Ассамблеясы – елдегі этносаралық келісім мен бірліктің стратегиялық маңызы бар институты. Ол Қазақстан қоғамының тұрақтылығы мен дамуына, азаматтардың өзара сыйластығы мен түсіністігіне негіз қалайды. Әлемдегі ұқсас ұйымдардың тәжірибесі көрсеткендей, мәдени көптүрлілікті басқару – кез келген көпэтносты мемлекет үшін маңызды міндет. Осы тұрғыдан алғанда, ҚХА жұмысы Қазақстанның ішкі саяси тұрақтылығын сақтауда ғана емес, халықаралық қауымдастыққа үлгі боларлық тәжірибе қалыптастыруда да ерекше рөл атқарып отырғанына күмән жоқ.
JSK Enter Media