Ордабасы өңірі — қазақ даласының тарихи жүрегі, талай өркениеттердің ізі қалған құтты мекен. Соңғы жүргізілген ғылыми зерттеулер бұл пікірді тағы да нақтылай түсті. Жуырда Бөген су қоймасы маңында археологтар жүргізген қазба жұмыстары барысында қола дәуіріне тиесілі ерекше құнды жәдігерлер табылып, ауданның ғана емес, тұтас Орталық Азия аумағының археологиялық картасына жаңа деректер енгізілді.
Бұл жұмысқа белгілі археолог, көптеген тарихи нысандарды зерттеумен айналысып жүрген А.Н. Подушкин жетекшілік етті. Ғылыми экспедицияның бірнеше аптаға созылған қазба жұмыстары нәтижесінде мүлде күтпеген тарихи олжалар анықталды.
Табылған жәдігерлер – мыңдаған жылдық тарихтың үнсіз куәгерлері
Археологтар қазба барысында төмендегідей аса құнды артефактілерді анықтады:
б.з.д. 60–40 мыңжылдыққа тән тас құралдар, алтынмен көмкерілген көне әйел әшекейлері, қоладан жасалған білезіктер мен тұрмыстық бұйымдар, жауынгердің қару-жарақтары, ортағасырлық мыс тиындар.
Ғалымдардың айтуынша, табылған жәдігерлердің сапасы, жасалу технологиясы және сақталу деңгейі – Орталық Азиядағы археологиялық зерттеулерде өте сирек кездесетін құбылыс.
Ең маңыздысы — Орталық Азия кеңістігінде дәл осындай кешенді әрі құнды жәдігерлер алғаш рет Ордабасы аумағынан табылып отыр. Бұл ауданның ежелгі дәуірлерде ірі мәдениет пен сауда жолдарының қиылысы болғанын көрсетеді.
Тарих жаңғырып, жаңа деректер ашылуда
Археологиялық топтың алдын ала жасаған ғылыми қорытындыларына сүйенсек, Бөген маңы қола дәуірінде:
қолөнер, металл өңдеу ісі дамыған, әйелдерге арналған зергерлік бұйымдарды жасау шеберханалары болған, әскери мәдениет қалыптасқан, сауда айналымы жоғары деңгейде жүрген, алғашқы қауымдық және рулық құрылымдар тұрақ құрған аймақ болуы мүмкін.
Мұндай ғылыми гипотезалар Ордабасының ежелгі өркениеттер картасындағы орнын айқындауға мүмкіндік береді.
Жәдігерлер музей қорына тапсырылмақ
Табылған барлық артефактілер арнайы сараптамадан өткізіліп, консервация жұмыстары жүргізілгеннен кейін «Ордабасы» ұлттық тарихи-мәдени қорық-музейінің қорына тапсырылмақ. Бұл – аудан тарихын танып-білуге құмар жас буын мен туристер үшін аса маңызды қадам.
Аудан әкімдігі тарихи жұмыстарды қолдауда
Қазба жұмыстарының басы-қасында аудан басшылығы да болды. Ордабасы аудан әкімінің орынбасары Илияс Тұрнияз тарихи сәттің маңызын атап өтіп:
«Бұл – халқымыздың бай тарихының айқын дәлелі. Археологиялық зерттеу жұмыстарына аудан әкімдігі тарапынан қолдау көрсетіліп, алдағы уақытта да жалғасын табады. Ордабасы — тарихи мұраға бай өңір, біз бұл құндылықтарды сақтау мен зерттеуді одан әрі күшейтеміз», — деді.
Аудан әкімдігі тарапынан көрсетілген қолдау — өңірдің мәдени-тарихи мұрасын жүйелі зерттеуге мүмкіндік береді.
Ордабасы — ежелгі өркениет бесігі
Жүргізілген қазба жұмыстары Ордабасы өңірінің ежелгі дәуірлерден бері маңызды орталық болғанын дәлелдей түседі. Көптеген ғасырлар бойы талай тайпа мен халықтың ізі қалған бұл өңірдің тарихы әлі де терең зерттеуді қажет етеді.
Тарихшылардың пікірінше, алдағы уақытта Бөген су қоймасы маңында ашылар археологиялық деректер Қазақстан тарихының жаңа парақтарын толықтыруы мүмкін.
Ордабасы ауданынан табылған көне жәдігерлер — ұлт тарихының, мәдениетінің және рухани мұрасының ажырамас бөлігі. Бұл жаңалық өңірдің ғылыми-танымдық туризмін дамытуға, жас зерттеушілерді ынталандыруға да үлкен серпін береді.
Ордабасы — тек батырлар мекені емес, ежелгі өркениет пен тарихтың алтын ордасы екені бүгін тағы бір мәрте дәлелденді.
Jsk ақпараттық агенттігі