Түркістан – тек Қазақстанның рухани орталығы ғана емес, бүгінгі таңда Түркі мемлекеттері арасындағы сауда-экономикалық байланыстардың маңызды аймақтық алаңына айналып келе жатқан қала. Түркістанның стратегиялық рөлі ТҮРКСОЙ, Түркі академиясы және Түркі мемлекеттері ұйымы шеңберіндегі интеграциялық процестермен тікелей байланысты. Түркі мемлекеттерінің экономикалық әлеуеті артқан сайын, олардың арасындағы сауда ағындарын ұлғайтуда Түркістанның геоэкономикалық маңызы бұрынғыдан айтарлықтай күшейіп келеді.
Түркі әлеміне мүше елдер – Түркия, Әзербайжан, Өзбекстан, Қырғызстан және Түрікменстан – соңғы онжылдықта өзара сауда көлемін тұрақты түрде арттырып келеді. Осы тұрғыда Қазақстан Орталық Азиядағы ірі экономикалық ойыншы ретінде аймақішілік және кросс-аймақтық кооперацияның түйінінде тұр. Ал Қазақстанның оңтүстігі, әсіресе Түркістан қаласы, логистикалық, мәдени және бизнес инфрақұрылымымен түркі интеграциясының тірек нүктесі бола бастады.
Сарапшылардың пікірінше, Түркістанның артықшылығы ең алдымен оның географиялық орналасуында. Экономист-талдаушы Е.Темірханов: «Түркістан Өзбекстанмен тікелей шекаралас аймақтың басты экономикалық орталығы ретінде түркі елдері арасындағы сауда айналымына табиғи логистикалық есік болып отыр. Бұл қаланың түркі интеграциясындағы экономикалық рөлін арттырады» дейді. Шындығында, Түркістан өңірі Орта Азиядағы халықаралық автожолдар мен теміржол бағыттарының торабында орналасқандықтан, Түркия–Кавказ–Каспий–Қазақстан–Өзбекстан дәлізі бойынша тасымалданатын тауарлар үшін тиімді транзиттік аймақ саналады.
Соңғы жылдары Түркістанда сауда-логистикалық орталықтар, қойма кешендері және кедендік инфрақұрылымдар дами бастады. Бұл құрылымдар түркі елдерінен келетін тауарлар ағынын өңір арқылы өткізуге қолайлы жағдай жасап отыр. Әсіресе Түркиядан келетін құрылыс материалдары, машина жабдықтары, тоқыма өнімдері және косметика нарығы жыл сайын үлкейіп келеді. Өзбекстанмен өзара сауда аймақтық деңгейде ең белсенді бағыттардың бірі болып қалыптасты. Ташкент–Шымкент–Түркістан желісі бойынша жүк ағыны айтарлықтай өсіп, ауыл шаруашылығы, жеңіл өнеркәсіп және қызмет көрсету бағытында жаңа нарықтар ашылған.
Түркістанның экономикалық байланыстары тек саудамен шектелмейді. Соңғы бес жылда қалада түркі мемлекеттерімен бірлескен кәсіпорындар саны өсіп, өндірістік кооперация жолға қойылып келеді. Әсіресе Түркия инвесторлары құрылыс, медицина, туризм және өңдеу өнеркәсібі салаларында белсенді. Түркістанда салынған қонақ үйлер, денсаулық орталықтары және әлеуметтік-инфрақұрылым нысандары көбіне түркиялық кәсіпкерлермен серіктестікте жүзеге асқан жобалар. Әзербайжан компаниялары логистика мен көлік бағытында ынтымақтастықты кеңейтуге ықыласты болса, Өзбекстан мен Қырғызстан инвесторлары ауыл шаруашылығына тікелей инвестиция құйып бастаған.
Экономика сарапшысы Л.Мырзақанова: «Түркістан – түркі интеграциясының жаңа экономикалық моделі қалыптасып жатқан өңір. Бұл модель мәдени ортақтыққа ғана емес, ортақ нарық пен ортақ өндірістік тізбектерге сүйенуімен ерекшеленеді» деп бағалайды. Расында, түркі елдері арасындағы өндірістік кооперацияның күшеюі ортақ экономикалық кеңістікті нығайта түсіп: Түркияның технологиясы, Әзербайжанның энергетикалық әлеуеті, Қазақстан мен Өзбекстанның агроөнеркәсіптік базасы — бір-бірін толықтыратын кешенді құрылымға айналып келеді.
Сонымен бірге, Түркістандағы туризмнің дамуы да Түркі әлемімен экономикалық ынтымақтастықты тереңдетуге ықпал жасайды. Түркия, Өзбекстан, Қырғызстаннан келетін туристер саны жыл сайын артып, қызмет көрсету секторында жаңа бизнес жобалары пайда бола бастады. Бұл – тек экономикалық ғана емес, мәдени интеграцияның да кеңеюіне әсер етеді.
Түркістанның Түркі әлемімен сауда-экономикалық ынтымақтастығы соңғы жылдары жаңа деңгейге көтерілді. Қала аймақтық транзиттік орталық, түркі инвестицияларының шоғырлану нүктесі және ортақ түркі нарығына шығатын стратегиялық платформаға айналды десек, артық айтқанымыз емес. Сарапшылардың болжамынша, алдағы бес-он жылда Түркістан түркі интеграциясының басты экономикалық хабтарының бірі болады.
JSK Enter Media