Түркі дүниесінің тарихына қарасақ, бірлік, өзара құрмет және ортақ мүддені қорғау идеясы әрдайым халықты ұйыстырып тұрған негізгі күш болғанын көреміз. Көне дәуірдегі Түркі қағанаты жазбаларында «елді біріктіру», «бір туды қорғау» секілді ұғымдар ерекше атап көрсетілді. Бұл қағидалар уақыт өте ұмытылмай, бүгінгі заманға дейін жалғасып, түркі халықтарының саяси-мәдени сабақтастығын қалыптастырды. Сол рухани үндестіктің жүрегінде тұрған Түркістан қаласы ғасырлар бойы тек қазаққа емес, барша түркі жұртына ортақ құндылықтарды дәріптеп келеді.
Түркістанның мәңгілік тынысы оның географиялық орналасуымен ғана емес, ондағы рухани орталықтардың тарихи миссиясымен де тығыз байланысты. Қожа Ахмет Ясауи ілімі адамзатты татулық пен мейірімге үндеді. Осы ұстанымдарды жалғастыру бүгінгі қоғам үшін де маңызды. Түркістан жаңғырған сайын, түркілік бірлік идеясы да жаңаша сипатқа ие болып отыр. Қала бүгінде халықаралық деңгейдегі мәдени орталыққа айналып, түркі елдері арасындағы ынтымақтастықты тереңдетуге ерекше үлес қосуда.
Қазақстанның көпэтносты қоғамында бірлік сақтау – мемлекет тұрақтылығының негізгі кепілі. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстан халқы Ассамблеясы – елдегі татулық пен келісімді нығайтуға арналған бірегей институт. Ол құрылған 1995 жылдан бастап еліміздегі этносаралық қатынастарды дамытуға, халықтар арасындағы өзара құрметті арттыруға бағытталған саясатты жүзеге асырып келеді. Ассамблеяның басты міндеті – түрлі мәдениет өкілдерін ортақ құндылыққа біріктіру, мемлекетке деген сенімді нығайту.
Ассамблеяның құрылуына негіз болған тарихи қажеттіліктерді ескерген жөн. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Қазақстанда 130-дан астам этнос өкілдері өмір сүрді. Сол кезеңде елдің тыныштығын сақтау үшін халықты бірыңғай идеяға топтастыру қажет болды. Міне, осы мақсатта құрылған Ассамблея елдегі татулықтың тұрақты факторы ретінде қалыптасты. Оның жұмысы түркі халықтарының дәстүрлі кеңес құру мәдениетіне ұқсайды: әр этнос өзінің пікірін ашық білдіріп, қоғамдағы ортақ мәселелерді бірлесіп шешуге мүмкіндік алады.
2007 жылы Ассамблеяға Парламент Мәжілісіне депутат сайлау құқығы берілді. Бұл – барлық этностардың мемлекеттік басқару ісіне тікелей қатысуына жол ашқан тарихи шешім. Мұндай қадам Қазақстанның этносаралық саясатта ашықтық пен әділет қағидасын ұстанатынын көрсетті. Бұл тәжірибе түркі халықтары арасындағы «ақсақалдар кеңесі» дәстүрінің заманауи жалғасы іспетті.
Бүгінгі Түркістан облысы – еліміздегі этномәдени өмірдің ерекше тоғысқан аймағы. Мұнда өзбек, қырғыз, түрік, татар, әзербайжан, қарақалпақ және басқа да түркі тектес этностар ғасырлар бойы қазақ халқымен тату-тәтті өмір сүріп келеді. Осы өңірде құрылған Қоғамдық келісім үйлері этностарды бірлестіруге арналған мәдени орталық ретінде қызмет атқарады. Мұндағы іс-шаралар жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеуге, ұлттық дәстүрлерді сақтауға, диалог мәдениетін дамытуға бағытталған.
Түркі халықтарының өзара туыстығы Ассамблея жұмысының мазмұнын байыта түседі. Мәселен, тілдік ұқсастықтар, дәстүр сабақтастығы, мәдени үндестік түрлі этномәдени бірлестіктердің бір-бірімен тығыз қарым-қатынас орнатуына мүмкіндік береді. Бұл – өз кезегінде еліміздегі тұрақтылықты одан әрі күшейтетін маңызды фактор.
Әлемдік тәжірибеге көз жүгіртсек, этносаралық келісімді сақтауға бағытталған ұйымдар бар болғанымен, олардың көпшілігі тек кеңесші немесе үйлестіруші деңгейде жұмыс істейді. Ал Қазақстан халқы Ассамблеясының ерекшелігі – оның саяси салмағы мен нақты өкілеттіктерінің болуы. Бұл қадам елдегі этностық топтардың құқықтарын қорғауды жаңа деңгейге көтерді. Қазақстан моделі бүгінде әлемнің көптеген елдеріне үлгі ретінде ұсынылуда.
Ассамблея қоғамдық тұрақтылықпен қатар, мәдени әртүрлілікті сақтауға да айрықша мән береді. Этномәдени бірлестіктер өз тілін, салт-дәстүрін дамытуға мүмкіндік алады. Бұл – ұлттық мәдениеттердің үйлесімді дамуына жағдай жасайды. Сонымен қатар, түрлі этнос өкілдерінің бір-бірімен мәдени байланыс орнатуы олардың бірін-бірі тереңірек түсінуіне ықпал етеді. Мұның барлығы Қазақстан халқының тұтастығын қалыптастыруға бағытталған.
Түркістанның қайта жаңғыруы Ассамблея жұмысына да серпін берді. Қалада өтетін халықаралық форумдар, мәдени фестивальдер, түркі халықтарының өнерін танытатын шаралар өңірді рухани және мәдени орталыққа айналдырып отыр. Бұл басқосуларда бірлік, өзара қолдау, ынтымақтастық мәселелері жиі көтеріледі. Түркістан бүгінде тек рухани емес, сондай-ақ мәдени дипломатияның маңызды алаңына айналды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы тек ішкі саясаттың бөлігі емес, елдің халықаралық деңгейдегі бейбітшілік миссиясын да көрсетеді. Қазақстан түрлі халықаралық ұйымдарда этносаралық татулықты сақтаудың тиімді жолдарын бөлісіп, жаһандық деңгейде диалог мәдениетін қалыптастыруға өз үлесін қосуда. Мұның барлығы елімізді бейбітшілік сүйгіш мемлекет ретінде ғана көрсетіп қоймай, расында солай екенін айғақтайды.
Береке басы болып саналатын бірлік идеясы – түркі халықтарының ортақ рухани тірегі. Түркістан сол рухтың символы болса, Қазақстан халқы Ассамблеясы – сол құндылықты қазіргі қоғамда жаңғыртып отырған ерекше институт. Ол елдегі әрбір этностың мәдениетін сақтап, қоғамды бір мүддеге топтастырып, тұрақтылықты нығайтатын маңызды құрылым ретінде өз міндетін абыроймен атқарып келеді. Түркі дүниесінің ынтымағы мен Қазақстанның татулығы – біздің болашаққа деген сеніміміздің кепілі.
JSK Enter Media